Alopecia Areata

Consult inplannen

Wilt u iets aan uw haaruitval doen? Plan een consult in met dé specialisten in alle vakgebieden.

Lees verder

Doe de online test

Heeft u (last van) haaruitval? Hier kunt u binnen 3 minuten een beter beeld van krijgen. Doe nu de test! *Ontwikkeld door wetenschapper E.J.J. van Wooning MSc.

Lees verder

Er gebeurt altijd erg veel op het gebied van haarverzorging, haargroeimiddelen, haartransplantaties, etc. We houden u graag op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Elke week verschijnen nieuwe artikelen!

Lees verder

Alopecia areata wordt ook wel pleksgewijze kaalheid genoemd. Onderzoeken in de VS en Europa wijst uit dat zo'n 1,7% van alle mensen zouden vóór hun vijftigste 1 van de vormen van deze autoimmuunstoornis aan den lijve hebben ervaren, al was dat mogelijk de minst in het oog springende vorm. In Nederland zou het dan mogelijk gaan om 280.000 mensen (1,7% van 16,7 miljoen).

Haarstichting video

Belangrijkste info over alopecia areata in 1 minuut

De pleksgewijze kaalheid is er in verschillende gradaties, soms gaat het om slechts een klein kaal plekje in de baardstreek bij een man, het kan echter ook vele grote kalen plekken op het hoofd veroorzaken.

Een voorbeeld van iemand met een haarziekte, in dit geval Alopecia Areata, staat hier onder afgebeeld.

Een ontstekingsproces rondom de haarwortel belemmert de haarwortels in hun functie, waardoor hieruit enkel nog misvormde, gemakkelijk afbrekende en uiteindelijk helemaal geen haren meer groeien. Dit zorgt in het begin voor pleksgewijze kaalheid. Uiteindelijk kan het ziekteproces, in ernstige gevallen, leiden tot complete kaalheid. Omdat de haarwortels aanwezig blijven, in tegenstelling tot sommige andere aandoeningen waarbij haaruitval optreedt en waarbij wel follikelatrofie plaatsvindt, bestaat de kans dat het haar terugkomt. De prognose wordt echter slechter naarmate het ziekteproces uitgebreider is. Ook bij het ontstaan op jonge leeftijd en het vaak optreden van een recidief is de prognose slecht.

De plekken waar alopecia areata zich voordoet, zijn vaak rond of ovaal van vorm. In deze plekken vallen alle haren uit. De plekken op de huid zijn echter niet verlittekend, rood of ontstoken, zoals bij andere haaraandoeningen soms wel het geval is. Aan de randen van de aangedane plekken zitten loszittende haren en soms zijn hier kleine haartjes, de zogenaamde uitroeptekenharen, te zien.

In principe kunnen alle terminale haren aangedaan zijn. Indien het haar op de hoofdhuid, de wenkbrauwen, de wimpers en het baardhaar geheel is uitgevallen, spreekt men van alopecia totalis. Indien ook het okselhaar, borsthaar en schaamhaar is uitgevallen, wordt de aandoening aangeduid met de term alopecia universalis. Ook wordt onderscheid gemaakt in het aantal plekken waar kaalheid optreedt. De aandoening kan ook beperkt blijven tot enkel de baard, dit heet dan alopecia areata barbae. Diffuse alopecia areata kan volgens enkelen optreden als gevolg van een psychisch trauma. Dit uit zich in het verschijnsel dat een persoon met een gemengde haardos (grijze en donkere haren), ineens alle donkere haren verliest. Met alopecia areata monolocularis wordt bedoeld dat er slechts een kale plek is, alopecia areata multilocaris wordt gebruikt indien de kaalheid op meer plekken optreedt.

Ten slotte kunnen ook de nagels in het ziekteproces worden betrokken. Vooral vingernagels zijn aangedaan, meestal met putjes of witte plekken, soms worden ze broos en breken gemakkelijk af.

De meeste patiënten ontdekken pas dat ze aan alopecia areata lijden op het moment dat zichtbare kale plekken verschijnen, omdat de aandoening niet met jeuk of pijn gepaard gaat.

De oorzaak van Alopecia Areata

De exacte pathogenese van alopecia areata is onbekend, maar waarschijnlijk is er sprake van meer dan één oorzakelijke factor. Bij een onbekend aantal factoren blijft de aandoening afwezig zolang niet alle factoren aanwezig zijn. De aandoening wordt pas opportuun als ook de laatste factor opkomt. Een factor die vrijwel altijd wordt als een van de oorzakelijke factoren wordt herkend is stress.

Elk behaard gebied kan aangedaan worden, alleen grijze haren worden gespaard. Het beloop is onvoorspelbaar. AA kan op elke leeftijd optreden. Kinderen vormen tenminste 20% van de populatie. Van alle AA patiënten heeft 60% de eerste aanval onder de leeftijd van 20 jaar. Het ziektebeeld is asymptomatisch en leidt tot bezorgdheid en angst bij de patiënt en de familie.

Er zijn een aantal relatief veel voorkomende mogelijke oorzakelijke factoren waaronder auto-immuun schildklierlijden, vitiligo, psychiatrische stoornissen, pathologische stress. Niet alle factoren zijn echt bewezen. Stress, bijvoorbeeld, wordt algemeen aangemerkt als een van de oorzakelijk factoren maar hiervoor is nimmer wetenschappelijk bewijs geleverd.

Het verloop van Alopecia Areata

AA begint vaak plotseling met het ontstaan van ronde of ovale kale plekken op de behaarde hoofdhuid. Deze worden meestal niet in eerste instantie door de patiënt zelf opgemerkt, maar door een vriendje, familielid of door de kapper. Het beloop van AA is grillig. Spontane hergroei van het haar treedt in 20 tot 30% van de gevallen binnen 6 maanden op, in 40 tot 50% binnen een jaar. Als de eerste plekken 'genezen' zijn - meestal is dit nieuwe haar lichter van kleur - kunnen elders op de hoofdhuid of ook op het lichaam, waar normaliter haargroei is, nieuwe kale plekken ontstaan. Ook jaren later kan spontaan herstel van ernstige AA optreden.

De huid van de kale plek vertoont normale follikeltekening, geen krabeffecten of kenmerken van een dermatose. Bij vroege lesies ziet men weleens oedeem en roodheid. Bij een zich snel uitbreidende AA worden aan de rand van de lesie veelal 'uitroeptekenharen' ontdekt. Deze haartjes zijn niet langer dan ongeveer een halve centimeter en lopen vanuit een smalle basis breed naar distaal uit. Microscopisch blijkt er sprake te zijn van telogene haarwortels. Een bijzondere vorm van alopecia areata is die, welke gewoonlijk op het achterhoofd ontstaat en zich bandvormig langs de haargrens uitbreidt naar voren vlak boven de oren

('ophiasis' vorm).

In ± 10% van de gevallen treedt kaalheid op van de gehele hoofdhuid (AA

totalis) en/of van alle lichaamsharen (AA universalis). Nageldystrofie ziet men in

ongeveer 10% van de gevallen, vooral bij uitgebreide vormen. De nagels vertonen

fijne putjes, lengtegroefjes en dergelijke.

De behandeling van Alopecia Areata

Alopecia Areata is een aandoening van het immuunsysteem. Op zich is het een onschuldige aandoening maar het verlies van het haar en de onzekerheid over het verloop maken een patiënt met AA erg onzeker.

Vrijwel altijd veroorzaakt Alopecia Areata stress en angst, die kan overgaan in depressiviteit. De behandeling is in eerste instantie gericht op het inkaderen van de problematiek, het reduceren van de angst en stress en het vastleggen en monitoren van de aandoening. Als de aandoening na één jaar niet in remissie is kan een actieve behandeling worden overwogen. Een actieve behandeling kan sneller worden overwogen wanneer blijkt dat veel haarfollikels in de loop van het eerste jaar reeds substantieel kleiner worden. Ingrijpen vóór het einde van het eerste jaar is dan een reële optie omdat verder afwachten kan leiden tot blijvend verlies van de haarfollikels en dus tot blijvende kaalheid.

Alopecia Areata is een aandoening die vaak spontaan in remissie gaat. Om deze reden wordt in het eerste jaar afgezien van actieve behandeling. Toch is het van belang om het verloop van de aandoening in het eerste jaar te volgen aan de hand van reproduceerbare lichtopnamen van de haarloze plekken. De belangrijkste reden is te voorkomen dat haarfollikels dermate snel miniaturiseren dat herstel door behandeling ernstig wordt bemoeilijkt. Daarnaast is het ook van belang om objectief te kunnen beoordelen of herstel plaatsvindt, dan wel sprake is van consolidatie of progressie van de aandoening.

De therapie is moeilijk en in de praktijk weinig bevredigend, in het bijzonder bij kinderen. Omdat het beloop van de alopecia zo grillig is, is het niet of nauwelijks te beoordelen, of de ingestelde therapie succesvol is of dat er spontaan herstel is opgetreden [Kos, 2009, Alkhalifah A 2010].

Lokale aspecifieke prikkeltherapie met b.v. anthralin (ditranol of cignoline) behoort tot de reële behandelingsmogelijkheden en blijkt effectief bij ongeveer 50% van de patiënten [Oranje en de Waard-van der Spek, 2009, Mukherjee 2009]. Corticosteroïden geven, indien ze systemisch worden toegepast, te ernstige bijwerkingen (b.v. groeiremming), terwijl na stoppen een recidief van de haaruitval optreedt. Intralesionaal geven corticosteroïden tijdelijk herstel. Lokale toepassing

van corticosteroïden heeft weinig effect.

Zowel zinksulfaat per os als PUVA geven slechts bij een enkele patiënt resultaat,

toch spelt zink een belangrijke rol bij de haargroei. Vijf procent minoxidil-oplossing

geeft soms verbetering met dunne meestal gedepigmenteerde haren. Zij worden

nooit langer dan enige centimeters en vallen daarna meestal weer uit. Andere

supplementen zijn belangrijk als ondersteuning van de therapie [Camacho 1999,].

Immunotherapie, waardoor een contactallergie wordt opgewekt, is tot nu toe de

meest belovende therapie en geeft in 50% herstel van haargroei bij volwassenen,

zelfs in hardnekkige gevallen [Schuttelaar et al, 1999]. Diphencyprone is een stof

met een sterk sensibiliserende werking, dat wil zeggen, dat deze stof

contacteczeem veroorzaakt. Hierdoor ontstaat een immunologische 'omkeerreactie'

in het perifolliculaire lymfocytaire infiltraat van T-helpercellen naar T-

suppressorcellen.

Hoewel AA bij kinderen in het algemeen ernstiger, en zowel voor

de ouders als voor het kind psychisch belastend is, raden wij poliklinische

behandeling met diphencyprone in het algemeen niet aan. Vooral omdat van de

effecten op lange termijn van diphencyprone therapie nog niets bekend is. Recent

werd gemeld, dat therapie per os met dapson vergelijkbare resultaten geeft als die

met diphencyprone lokaal. Verder onderzoek is nodig om deze bevindingen te

bevestigen.

Bij kinderen lijkt het verstandig in eerste instantie zich te beperken tot therapie met

zinksulfaat per os, wanneer het serumzinkgehalte te laag is, gecombineerd met

gecombineerde corticosteroid en anthralin-applicatie. Bij de progressieve vorm is

het raadzaam om bijtijds een haarprothese in de oorspronkelijke haarstijl aan te

laten meten.

Voor meer informatie over Alopecia Areata en de Alopecia Areata Patiëntenvereniging, zie www.haarstichting.nl/aapv.

Alopecia areata FAQ

Bepaalde vragen over Alopecia areata komen regelmatig terug. Hieronder vindt u een overzicht van de meest voorkomende vragen. De vragen zijn voorzien van korte en bondige antwoorden.

1. Wat is Alopecia areata?

Alopecia areata staat bekend als pleksgewijze kaalheid. Het is een haarziekte van de haarwortels, die haaruitval veroorzaakt. De haarwortels worden aangetast, waarbij de plaatsen daaromheen gewoon haargroei hebben. Hierdoor kunnen een of meerdere kale plekken ontstaan. Alopecia Areata kan zich beperken tot de aantasting van de haarwortels op de schedel, maar komt ook voor bij andere lichaamsbeharing. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de baardstreek. Meestal zijn ronde of of ovale kale plekken zichtbaar bij deze haarziekte. De grootte van deze plekken kan variëren van enkele millimeters tot meer dan 10 centimeter.

2. Hoe ontstaat Alopecia areata?

De exacte oorzaak voor het ontstaan van Alopecia areata is niet helemaal duidelijk. Artsen en onderzoekers zijn het er over eens dat het kan gaan om een stoornis in het afweermechanisme, een auto-immuunaandoening. Hierdoor wordt de afweer ontregeld en keert een reactie zich tegen het eigen lichaam. Regelmatig worden ontstekingscellen aangetroffen in het gebied waar Alopecia areata zich voordoet. Ook erfelijke factoren spelen mogelijk een rol. Alopecia areata kan soms ook uitgelokt worden. Vaak is stress een trigger bij deze haarziekte.

3. Wie is gevoelig voor Alopecia areata?

Alopecia areata is een haarziekte die regelmatig voorkomt. De aandoening kan iedereen treffen. Dit kan dus mannen, vrouwen, jongeren en kinderen overkomen. Alopecia areata treft mensen van alle leeftijden, soms zelfs al zeer jong. Kale plekken kunnen op elke leeftijd ontstaan. Vrijwel iedereen die te maken krijgt met Alopecia areata, heeft voor het veertigste levensjaar de eerste zichtbare kale plekken.

4. Hoe ziet Alopecia areata eruit?

Alopecia kenmerkt zich in de regel door ronde of ovale kale plekken. In de plekken die aangetast zijn, vallen bijna alle haren uit. Rondom de plekken is sprake van normale haargroei. Meerdere kale plekken kunnen ontstaan. Als het haargroeiproces herstelt, blijven geen zichtbare littekens achter. Opvallend is ook dat de randen van de aangetaste plekken misvormde haren hebben. Bij de meeste patiënten beperkt Alopecia areata zich tot het hoofdhaar. Toch kan de ziekte ook tot uiting komen in de schaamstreek, bij de oksels, wenkbrauwen en baard. In sommige gevallen valt het haar op een gelijkmatige en verspreide manier uit. Omdat de ziekte zich aanvalsgewijs uit en er geen sprake is van klachten als pijn of jeuk, wordt Alopecia areata vaak eerst opgemerkt door anderen. Patiënten worden dan gewezen op de kalende plekken die zichtbaar worden. Van onderliggende ziektes is geen sprake. Alopecia areata kan het zelfvertrouwen beschadigen. Raadpleeg altijd een arts, om zo spoedig mogelijk een diagnose te krijgen en eventueel met een behandeling te beginnen.

5. Hoe wordt de diagnose Alopecia areata gesteld?

De kenmerkende vormen van pleksgewijze kaalheid maken dat de diagnose bij de meeste mensen eenvoudig te stellen is. Heeft u meer last van gelijkmatig verspreide haaruitval, dan kan het langer duren voordat een arts de diagnose stelt. Het is altijd belangrijk om uw hoofdhuid te laten onderzoeken als u aan haaruitval lijdt. Artsen en dermatologen kunnen dan een onderzoek van de haarwortels adviseren. Dit onderzoek sluit eventuele andere haarziekten uit.

6.Kan Alopecia areata behandeld worden?

Bij de meeste Alopecia patiënten komt er een moment dat de haargroei zich spontaan herstelt. Behandelend artsen en dermatologen nemen daarom vaak een afwachtende houding aan. Zo wordt eerst bekeken hoe de ziekte zich ontwikkeld. Tot op heden is er geen beschikbare behandelmogelijkheid die het herstel van het haargroeiproces bevordert. De haargroei kan niet versneld worden.

7. Is er dan echt geen behandelmogelijkheid?

Mannen en vrouwen die zowel op psychisch als sociaal vlak ernstig lijden onder Alopecia areata, worden door dermatologen zo goed mogelijk geadviseerd over behandelmethoden. Afhankelijk van de oppervlakte van het getroffen gebied kunnen meerdere methoden worden toegepast. Kleinere huidoppervlaktes kunnen behandeld worden met corticosteroïden. Dit wordt aangebracht met een crème of lotion. Sommige artsen kiezen voor een corticosteroïden injectie in de kale plek(ken). Het is ook mogelijk om voor een excimer lamp of laserbehandeling te kiezen. Patiënten die hiermee behandeld worden, hebben na ongeveer 15 behandeling soms weer zichtbare haargroei op de kale plekken. Lichttherapie is ook soms een interessante aangewezen behandelmethode voor grotere en uitgebreidere plekken met Alopecia areata.

8. Kan een snel uitbreidende vorm van Alopecia areata behandeld worden?

Ja en nee. De behandel mogelijkheden zijn beperkt. Als u last heeft van een snel uitbreidende vorm van Alopecia areata, kan de dermatoloog zogenaamde ontstekingsremmende middelen inzetten. Deze hebben tot doel de voortgang zo veel mogelijk af te remmen. Het eerste doel is om volledige kaalheid te voorkomen. Dermatologen maken hiervoor gebruik van medicatie, zoals ciclopsorine en prednisolon. Bij de keuze van een behandeling zal de arts u zoveel mogelijk informatie geven. De resultaten zijn niet bij iedereen gelijk. Vaak is het zo dat na het stoppen van de medicatie de ontstekingen weer terug komen.

9. Welke effecten heeft een behandeling bij Alopecia areata?

Samen met u zal de behandelend dermatoloog streven naar een optimaal herstel van de Alopecia areata. Door de jaren heen zijn meerdere behandelingen uitgeprobeerd. Tot op heden is er geen doorbraak die de ziekte stopt en waarbij de haargroei versneld terug komt. De resultaten van de beschikbare behandelmethoden verschillen van persoon tot persoon. Voor de meeste effecten geldt dat ze tijdelijk van aard zijn. De ontstekingen keren terug als de behandeling stopt. Dit komt door de auto-immuunreactie van uw eigen lichaam. Alopecia areata ‘verdwijnt’ bij de meeste patiënten vanzelf. Voordat dit gebeurt, zijn er echter wel soms maanden of zelfs jaren verstreken.

10. Waarom onderga ik een behandeling als het effect toch maar tijdelijk is?

Het ondergaan van een behandeling kan wel degelijk nuttig zijn. Er wordt vaak aangenomen dat de haarwortels in de kale plekken niet meer weten hoe het haargroeiproces verloopt. Door voor een behandeling te kiezen, worden de haarwortels gestimuleerd om haar te laten groeien. Hiernaasst blijft de kans op spontaan herstel van de haargroei aanwezig. Voordat u een behandeling ondergaat, zal uw dermatoloog de eventuele effecten en bijwerkingen met u doornemen. Op deze manier kunt u een weloverwogen beslissingen nemen.

11. Wat is het verloop van Alopecia areata?

De ontwikkeling en het verloop van Alopecia areata is grillig en voor iedereen verschillend. Daarmee is het moeilijk om bij het begin van de haarziekte te zeggen of en wanneer de haargroei zich herstelt. Bij ruim 75% van de Alopecia areata patiënten keert de haargroei gemiddeld binnen een jaar na het ontstaan van de ziekte terug. Bij anderen is er slechts sprake van gedeeltelijk herstel, tot het volledig uitblijven van genezing. Het is ook niet ondenkbaar dat het haar op de kale plekken terugkeert en dat er nieuwe kale plekken ontstaan. Een enkele keer leidt de ziekte zelfs tot volledige kaalheid van het hoofd. Toch is ook totale kaalheid niet definitief. Dat maakt dat Alopecia areata een ziekte is met een moeilijk te voorspellen verloop. Dermatologen kunnen u wel vertellen dat herstel van het haargroeiproces moeizamer verloopt, op het moment dat Alopecia areata al in uw jeugd is ontstaan en als u andere auto-immuunziekten heeft. Dit geldt ook als deze haarziekte veel in uw familie voorkomt.

12. Wat kan ik zelf doen aan Alopecia areata?

Aangezien er geen permanente behandeling is om de ziekte te stoppen, nemen artsen vaak een afwachtende houding aan. De ziekte kan uw zelfvertrouwen aantasten. Zowel mannen als vrouwen die getroffen worden door Alopecia areata, kiezen regelmatig voor het dragen van een haarstukje of haarwerk om de kale plekken te camoufleren. Stress is slecht voor het lichaam en soms ook van invloed op deze haarziekte. U kunt proberen de stressfactoren in uw leven te verminderen, waardoor u minder last krijgt van stress.

13. Helpen haargroeimiddelen bij Alopecia areata?

Dermatologen en huisartsen zullen in geval van Alopecia areata niet direct haargroeimiddelen voorschrijven. Men wil graag het verloop van de haarziekte kunnen volgen. Haargroeimiddelen als Minoxidil kunnen een stimulerend effect hebben op het haarzakje en het haargroeiproces. De haaruitval wordt dus in sommige gevallen verminderd. Nadeel van het middel is dat het een tijdelijk effect geeft. Als u stopt met Minoxidil, keert de haaruitval doorgaans weer terug. Het is bij Alopecia areata belangrijk dat de auto-immuunreactie uitblijft. Laat u altijd adviseren door uw dermatoloog wat voor u de beste optie is.

14. Welke kosten kan ik verwachten bij de behandeling van Alopecia areata?

Afhankelijk van de behandeling moet u rekening houden met uiteenlopende kosten. Behandelingen die bij en door een dermatoloog worden uitgevoerd, vallen doorgaans onder de dekking van een zorgverzekering. Gaat u over op alternatieve behandelingen, het gebruik van haargroeimiddelen, het dragen van haarstukjes, haarwerken en/of sjaaltjes? Dan zijn hier mogelijk kosten aan verboden. Behandeling bij een privékliniek met lichttherapie heeft ook een kostprijs. Online kunt u behandelmogelijkheden en aanbieders met elkaar vergelijken. Maak voor uzelf een afweging welke behandeling uw voorkeur heeft en vraag daarvoor enkele prijsopgaves aan. Vergelijken van de kosten kan behoorlijk wat voordeel opleveren.

15. Worden de kosten van een behandeling bij Alopecia areata vergoed door een zorgverzekeraar?

Ja en nee. Afhankelijk van het soort behandeling dat uw voorkeur heeft, kan een zorgverzekeraar een (gedeeltelijke) kostenvergoeding uitkeren. De basisverzekering vergoedt een bepaald bedrag bij de aanschaf van haarwerken en haarstukjes. Dit bedrag is voor iedere verzekeringsmaatschappij hetzelfde. Liggen de kosten van het haarwerk hoger? Dan is het mogelijk dat u deze kosten vergoed krijgt vanuit een aanvullende verzekeringspolis. Dit verschilt per polis en per zorgverzekeraar. Andere behandelmethodes zoals laser- en lichttherapie, maar ook permanente make-up behandelingen kunnen in bepaalde gevallen voor vergoeding in aanmerking komen. De voorwaarden hiervoor zijn opgenomen in uw zorgpolis. Het komt geregeld voor dat u de nodige medische verklaringen en verwijzingen moet kunnen overleggen bij de zorgverzekeraar. Behandelaars, artsen en huidtherapeuten kunnen u hierbij van dienst zijn. Meer informatie over vergoedingsmogelijkheden in uw situatie is verkrijgbaar bij uw verzekeringsmaatschappij.

Gerelateerde onderwerpen

Laatst bijgewerkt op: 26-09-2018

Consult inplannen

Doe de online test

Nieuws

Alopecia Areata